Turyngowie

Turyngowie (łac. Thuringi, Thueringi lub Thoringi), →lud germański zamieszkujący tereny Niemiec środkowych, tj. obszary pomiędzy Łabą, górami Harz i Lasem Turyńskim, a także część dzisiejszej Frankonii.

Niewiele wiadomo o początkach T. Ich wyodrębnienie nastąpiło w III lub w IV wieku po Chr. Podłożem tego procesu było plemię Hermundurów związane z nadłabskim kręgiem kulturowym. Dawna teza, że nazwa T. pochodzi od nazwy Hermundurów (Hermunduryngowie) nie jest już do utrzymania. Przyjmuje się, iż udział w etnogenezie T. miały grupy m.in. Anglów, Warnów i innych germańskich plemion, które łączyły się z substratem miejscowym.

W pierwszej połowie V. wieku T. znaleźli się w sferze wpływów →Hunów , o czym świadczą m.in. sztucznie zdeformowane czaszki kobiet znane z grobów, czasem również o cechach mongoloidalnych. Wg późnoantycznych źródeł pisanych w połowie V w. drużyny T. służyły w wojsku huńskiego króla →Attyli . Pierwszym potwierdzonym w źródłach królem T. był Bisinus, który panował na przełomie V i VI w. Państwo T. stało się ważnym graczem na politycznej scenie Europy Środkowej i było najpotężniejszym państwem germańskim poza granicami dawnego Cesarstwa Rzymskiego. Wg relacji Grzegorza z Tours po Bisinusie w Turyngii panowali trzej bracia Baderyk, Herminafryd i Bertakar.

Rosnąca siła państwa T. stała się przyczyną ich konfliktu z frankijskimi Merowingami. Po kilku bitwach u władzy pozostał już tylko Herminafryd, który poprzez więzy małżeńskie z Amalabergą, siostrzenicą króla Teoderyka Wielkiego, połączył się rodziną tego potężnego władzy. Po śmierci Teoderyka nasilały się ataki →Franków . Punktem zwrotnym w historii T. był 531 r., kiedy w bitwie pod Burgscheidungen nad rzeką Unstrut, Frankowie pod władzą króla Teuderyka (najstarszego syna Chlodwika I) podbili T. i ostatecznie włączyli ich ziemie do swojego państwa. W wyniku tych wydarzeń i na skutek ataków awaro-słowiańskich T. opuścili tereny na wschód od Soławy, która stała się granicą ze →Słowianami przez wiele stuleci.

W celu kontrolowania sytuacji w części państwa zajmowanej przez T. oraz aby odeprzeć najazdy Słowian, Dagobert I (syn Chlotara II), od r. 623 król Austrazji i od r. 629 król wszystkich Franków, założył w 630 r. księstwo Turyngii, którego władcą ustanowił frankijskiego Radulfa. Od tego czasu Turyngia stała się integralną częścią państwa Merowingów.

Literatura: B. Schmidt, Die späte Völkerwanderungszeit in Mitteldeutschland, Halle (Saale) 1961; B. Schmidt, Hermunduren – Angeln – Warnen – Thüringer – Franken – Sachsen, [w:] Studien zur Sachsenforschung 13, 1999, s. 341-366; M. Mączyńska, Świat z popiołu. Wędrówki ludów w Europie w IV i V wieku, Warszawa 2013.

pełna rozdzielczość
Fot. 1. Tzw. turyńska zapinka obcęgowata z pierwszej poł. VI w., Cranachstraße, Weimar (http://www.museum-digital.de/thue/index.php?t=objekt&oges=1567).