Okres Wędrówek Ludów
w dorzeczu Odry i Wisły

Jesteś tutaj: Strona główna / Thesaurus / Palinologia / Mikro- i makrowęgielki w osadach

Mikro- i makrowęgielki w osadach

Mikro- i makrowęgielki w osadach, dziedzina →paleokologii. Geneza pożarów (naturalne czy antropogeniczne?), ich regionalizacja oraz frekwencja i rozległość, należą do istotnych zagadnień w paleoekologii. Z wykorzystaniem ognia wiązały się różne techniki gospodarcze i systemy rolnicze stosowane w różnych okresach przeszłości. W osadach jezior i torfowisk zachowują się spalone cząstki materii organicznej będące śladem pożarów i użytkowania ognia przez człowieka. Mikrowęgielki (fot. 1.) znajdowane są w preparatach palinologicznych i mogą być liczone równolegle z ziarnami pyłku. Makrowęgielki (fot. 2.) wydobywane są z osadów podczas sortowania makroskopowych szczątków roślinnych i zwierzęcych pod mikroskopem stereoskopowym. Wyniki analiz zamieszczane są odpowiednio w diagramach pyłkowych i makroszczątkowych. Poszczególne frakcje wielkościowe mikro- i makrowęgielków reprezentują pożary w różnej odległości od stanowiska.  Niskie klasy mikrowęgielków odzwierciedlają pożary w skali regionalnej, makrowęgielki dokumentują pożary lokalne. Wysokiemu udziałowi mikrowęgielków w diagramach pyłkowych towarzyszą często wysokie wartości pyłku i zarodników roślin, będących wskaźnikami pożarów na siedliskach leśnych (m. in. orlica pospolita Pteridium aquilinum, pszeniec Melampyrum, wierzbówka kiprzyca Chamaenerion angustifolium), a także zarodniki charakterystycznych grzybów (m. in. Neurospora).

ML, JŚM, AP, MZ

Literatura: K. Tolonen, Charred particle analysis (w:) B.E. Berglund (red.), Handbook of Holocene palaeoecology and palaeohydrology, Willey & Sons Ltd., Chichester-New York, 1986, s. 485-496; W. Tinner, M. Condera, B. Ammann, H.W. Gäggler, S. Gedye, Jones R., B. Sägesser, Pollen and charcoal in lake sediments compared with historically documented forest fires in southern Switzerland since AD 1920, The Holocene 8, 1998, s. 31-42; J.J. Blackford, Charcoal fragments in surface samples following a fire and the implications for interpretation of subfossil charcoal data, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 164, 2000, s. 33-42; C. Whitlock, C. Larsen, Charcoal as a fire proxy (w:) J.P. Smol, H.J.B. Birks, W.M. Last (red.), Tracking Environmental Change Using Lake Sediments. Volume 3, Terrestrial, Algal, and Siliceous Indicators, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, 2001, s. 75-97; Latałowa, Holocen, W: S. Dybova-Jachowicz, A. Sadowska (red.), Palinologia, Wydawnictwa Instytutu Botaniki PAN, Kraków, 2003, s. 273-307; M. Latałowa, Gospodarka człowieka w diagramach pyłkowych, W: M. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska (red.), Studia interdyscyplinarne nad środowiskiem i kulturą w Polsce, Ser. Wyd. Stowarzyszenia Archeologii Środowiskowej, Środowisko – Człowiek – Cywilizacja, tom I, Poznań, 2007, s. 171-187.