Okres Wędrówek Ludów
w dorzeczu Odry i Wisły

Jesteś tutaj: Strona główna / Thesaurus / Stanowiska / Gąski

Gąski

Gąski, miejscowość na Kujawach w powiecie inowrocławskim, na terenie której znajduje się rozległy zespół osadniczy z okresu przedrzymskiego, okresu wpływów rzymskich i →OWL, obejmujący swoim zasięgiem także tereny sąsiednich miejscowości: Parchanki i Wierzbiczany. Jedno ze stanowisk stanowiących wchodzących w skład kompleksu osadniczego – oznaczone jako Gąski stan. 18 – w latach 1984-1989 było obiektem badań ekspedycji Instytutu Prahistorii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu pod kierunkiem Aleksandry Cofty-Broniewskiej. Oprócz materiałów związanych z →kulturą przeworską badania dostarczyły reliktów osadnictwa neolitycznego, z wczesnej epoki brązu oraz ze schyłku wczesnego średniowiecza.

W okresie przedrzymskim i we wczesnym okresie wpływów rzymskich pagórek oznaczony jako stan. 18 wykorzystywany był jako nekropola. Tak jak na innych cmentarzyskach zarejestrowanych w okolicach Inowrocławia, pochówkom ciałopalnym towarzyszyły tam groby szkieletowe. W późnym okresie wpływów rzymskich na miejscu cmentarzyska powstała osada. Jej odkryte pozostałości stanowiły: 4 chaty, 19 jam gospodarczych i 34 doły posłupowe. O zamożności mieszkańców świadczy bogaty zestaw zabytków ruchomych, w tym 20 fragmentów importowanych naczyń szklanych i kilkadziesiąt bryłek surowca bursztynowego. Znaleziska z domostwa oznaczonego jako obiekt nr 104, datowany na IV w., wskazują na miejscową obróbkę tego surowca. Przy narożniku tego obiektu odkryty został depozyt zawierający 140 denarów rzymskich (fot. 1) – według odkrywców wybitych w 2. poł. II i początkach III w. Materiały te do dzisiaj nie zostały opracowane i opublikowane, a informacje na ich temat znane są jedynie ze skrótowych sprawozdań.

Od pewnego czasu do środowiska naukowców docierają informacje o bardzo znacznej liczbie znalezisk dokonanych w okolicach Gąsek i Wierzbiczan przez różnego rodzaju pasjonatów, w tym poszukiwaczy skarbów. Znaczenie tych znalezisk trudno przecenić, ponieważ rzucają one nowe światło na kwestię funkcji centrum osadniczego, które istniało tu w epoce żelaza. Wspomniany zbiór znalezisk stanowi około 100 monet celtyckich, pochodzących głównie z lokalnej mennicy, a także ponad 1000 monet rzymskich, kilkaset(?) fragmentów zapinek i innych przedmiotów – głównie z późnego okresu wpływów rzymskich i →OWL. Najpóźniejsze z zarejestrowanych monet rzymskich pochodzą z IV w. Znaleziska zapinek i ich półproduktów wskazują jednak, że →osadnictwo germańskie w rejonie Gąsek i Wierzbiczan funkcjonowało także w V, a nawet VI wieku.

MR

Literatura: badania niepublikowane, por. A. Cofta-Broniewska, B. Stolpiak, M. Andrałojć, Gąski, gm. Gniewkowo, woj. bydgoskie. Stanowisko 18, [w:] M. Konopka (red.), Informator Archeologiczny. Badania rok 1989, Warszawa 1993, s. 9-10 (i wcześniejsze roczniki); A. Cofta-Broniewska, Badania stanowiska 18 w Gąskach, gmina Gniewkowo, woj. bydgoskie, [w:] M. Biskup (red.), Ziemia Kujawska, t. 9, Inowrocław 1993, s. 201-224; A. Bursche, K. Kowalski (red.), Barbarzyńskie Tsunami. Okres Wędrówek Ludów w dorzeczu Odry i Wisły, Warszawa-Szczecin, 2017.