Głuszyno

Głuszyno, powiat słupski, woj. pomorskie (niem. Gluschow, Kreis Stolp), na terenie cmentarzyska ludności →kultury wielbarskiej, funkcjonującego od wczesnego OWR (faza C_1b) po początkowe etapy →OWL  (początki fazy D), w 1988 r. odkryto jeszcze pochówki późniejsze z przełomu fazy D i E i początku fazy E OWL (2 połowa V w.). Łączy się je z ludnością kręgu skandynawskiego. Odkryto dwa groby z konstrukcjami kamiennymi. Pierwszy (grób 1 - fot. 1.), to pochówek szkieletowy ułożony na wznak na pierwotnej próchnicy i przykryty głazami. Grób nakrywał bruk dwuwarstwowy z wieńcem nieco oddalonym. Inwentarz: (a) 3 zapinki brązowe z przedłużoną karbowaną główką; (b) zapinka br. z półkolistym kabłąkiem i guzkami na trzpieniu; (c) szpila br. z główką w postaci stylizowanego ptaka; (d) sprzączka żel., jednodzielna ze zgrubiałą przednią ramą; (e ) 5 paciorków szklanych, w tym 2 typu 18, 3 typu 30b wg Tempelmann-Mączyńskiej. Forma grobu (na Pomorzu nieznana), nawiązuje do obiektów z wysp bałtyckich (Gotlandia, Olandia, Bornholm). Także elementy wyposażenia grobu wskazują podobny kierunek nawiązań. Wśród zapinek z przedłużoną główką, spotykanych w Skandynawii i w kręgu bałtyjskim, dwie z nich, z nieznacznie przedłużoną główką (wariant 1a wg A. Bitner-Wróblewskiej), występują na Olandii, Gotlandii i Bornholmie, a trzecią ze znacznie przedłużoną główką (wariant 2, bornholmski wg A. Bitner-Wróblewskiej) jedynie na Bornholmie. Z kolei zapinka z półkolistym kabłąkiem należy do grupy typologicznie niejednorodnej rozpowszechnionej na wyspach bałtyckich, głównie na Gotlandii. Szpila br. to detal stroju typowy dla basenu Morza Bałtyckiego szczególnie Finlandii (np. Hiidentöykku). Żel. sprzączka reprezentuje formę spotykaną w różnych częściach →Barbaricum (np. Kuchelmiss, grób 4; Mörbisch, grób BN; Erding –Altenerding, grób 1299). Paciorki szklane to elementy stroju na Pomorzu spotykane w OWR i →OWL . Chronologia grobu: 2 połowa V w. n.e. (faza E). Drugi (grób 2 - fot. 1.), to pochówek ciałopalny umieszczony w warstwie popieliskowej nakrytej brukiem otoczonym wieńcem przykrawężnym. Inwentarz: (a) frag. grzebienia; (b) frag. jasnozielonego szkła; (c ) antropomorficzne br. okucie pasa; (d) szpila br. z kulistą główką; (e ) frag. taśmowatej brązowej blachy; (f) pierścień lub ogniwko brązowe; (g) 3 wtórnie przepalone paciorki szklane. Forma grobu (na Pomorzu nieznana), nawiązuje do skandynawskich. Z elementów wyposażenia antropomorficzne okucie przypomina wytwory z Gotlandii (np. Gröntlingbo) a szpila z kulistą główką z Gotlandii i Bornholmu. Chronologia grobu: 2 połowa V w. n.e. Groby z G. są elementem niewielkiej enklawy osadnictwa skandynawskiego w dorzeczu dolnej Łupawy i Łeby z 2 połowy V w. i początku VI w. (G., →Główczyce, Gorzano, Witkowo). Jest ono jednym z najpóźniejszych elementów o tradycji starożytnej na Pomorzu. Odzwierciedla kontakty między ludnością Pomorza a wyspami bałtyckimi, zwłaszcza Bornholmem i Gotlandią. Zabytki z G. są przechowywane z Muzeum Okręgowym w Koszalinie.

HM

Literatura: H. Machajewski, Skandynawskie elementy kulturowe na Pomorzu Zachodnim z okresu wędrówek ludów (2 połowa IV w. – początek VI w.), Przegląd Archeologiczny, t. 40, 1992, s. 71-96; H. Machajewski, Dwa cmentarzyska z późnego okresu rzymskiego i wczesnej fazy okresu wędrówek ludów oraz z późnej fazy okresu wędrówek ludów na stanowisku 1 w Głuszynie, woj. słupskie, Folia Praehistorica Posnaniensia, t. VII, 1995, s. 155-235.

• pełna rozdzielczość

  Fot. 1. Wyposażenie grobu szkieletowego (grób 1) i ciałopalnego (grób 2) w Głuszynie, pow. Słupsk (H. Machajewski 1992, s. 79, ryc. 5).