Okres Wędrówek Ludów
w dorzeczu Odry i Wisły

Jesteś tutaj: Strona główna / Thesaurus / Stanowiska / Świelino

Świelino

Świelino, pow. koszaliński, woj. zachodniopomorskie (niem. Schwellin, Kr. Köslin), skarb znaleziony pod wielkim głazem w 1904 r. w trakcie budowy linii kolejowej. Do depozytu należały cztery zapinki, z których ocalały dwie.

Zapinki wykonano ze sr. i częściowo pozłocono. Dwie z nich (fot. 1) mają romboidalne nóżki oraz półokrągłe płytki przy główce, zdobione głębokimi nacięciami (tzw. →Kerbschnitt styl ), zaś na kabłąkach – sr. perełkowaniem. Podobne perełkowanie zdobi również brzegi nóżki jednej z zapinek. Pierwotnie każda z fibul miała pięć pustych guzków przymocowanych do blaszki obramowującej płytkę przy główce. Druga para zapinek należy do typu Wiesbaden, przy czym są to okazy wyjątkowo dużych rozmiarów (fot. 2). Również nietypowa jest obecność guzków na główce i najprawdopodobniej na końcach sprężyn. Oprócz aplikacji z drucików perełkowych, zapinki te zdobione są ornamentem stempelkowym, nawiązującym do →stylu Sösdala .

Ze względu na wielkość (jedna para niemal 20 cm, druga – ok. 14 cm długości) i jakość fibul należy je potraktować jako okazy paradne. Zapinki reprezentują styl typowy dla pierwszej połowy V w., przy czym para z półokrągłymi płytkami przy główce nawiązuje do zapinek typu Groß Köris, który jest nieco późniejszy od typu Wiesbaden. Skarb datowany jest na połowę V w., przy czym jest to data zdeponowania przedmiotów, a nie czasu ich wykonania i użytkowania.

Lokalizacja warsztatu, w którym wykonano zapinki, nie jest łatwa do ustalenia. Część badaczy wywodzi fibule z półokrągłymi płytkami przy główce z tradycji skandynawskiej, inni widzą w nich wyroby lokalne, które wraz z zapinkami z →Trzebiatowa , →Kiełpina , →Świlczy  oraz z →Młoteczna   tworzą zwartą grupę znalezisk z północno-wschodniej strefy Europy Środkowej. Zapinki typu Wiesbaden występują w strefie od dolnego Menu po Pomorze Odrzańskie. Ewidentny jest ich związek z tzw. środkowodunajskim "stylem blaszanym".

JS

Literatura: H. J. Eggers, Ein Schatzfund der Völkerwanderungszeit von Schwellin, Kr. Köslin, Monatsblätter der Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde 49, 1935, s. 149-196; H. Zeiss, Ein Fibelfund des 5. Jahrhunderts von Schwellin, Kr. Köslin (Pommern), Germania 21, 1937, s. 34-39; J. Werner, Zu einer elbgermanischen Fibel des 5. Jahrhunderts aus Gaukönigshofen, Ldkr. Würzburg. Ein Beitrag zu den Fibeln vom „Typ Wiesbaden“ und zur germanischen Punzornamentik, Bayerische Vorgeschichtsblätter 47, 1982, s. 225-254; H. Machajewski, Z badań nad chronologią dębczyńskiej grupy kulturowej w dorzeczu Parsęty, Poznań 1992, s. 34-36; K. Kowalski, D. Kozłowska-Skoczka (red.), Zaginione – ocalone. Szczecińska kolekcja starożytności pomorskich, Szczecin 2012, nr kat. 156; A. Bursche, J. Kowalski (red.), Barbarzyńskie Tsunami - Okres Wędrówek Ludów w dorzeczu Odry i Wisły, Warszawa-Szczecin 2017.