Okres Wędrówek Ludów
w dorzeczu Odry i Wisły

Jesteś tutaj: Strona główna / Thesaurus / Stanowiska / Trąbki Małe

Trąbki Małe

Trąbki Małe, pow. braniewski (dawne Klein Tromp, Kreis Braunsberg, Ostpreußen), znalezione w XIX w. dwa skarby późnorzymskich →solidów, o łącznej liczbie ok. 141 sztuk, zdeponowanych w latach 430/440 r. Są one największymi skarbami złotych monet rzymskich odkrytymi na ziemiach Polski i w całej strefie Bałtyku (fot. 1-6).

Pierwszy zespół znaleziony w 1822 r. na tzw. „Złotym Wzgórzu” (Goldberg), na polu należącym do rolnika Jakoba Dankwarta, na południe od T.M., zawierał ok. 97 monet z najwcześniejszym egz. z czasów Gordiana III (jedyny aureus ze skarbu), kolejne to solidy bite od Walentyniana I do Walentyniana III, w większości datowane na pierwszą połowę V w. Nie zachowały się żadne informacje o pozostałościach pojemnika, w którym mógł być zdeponowany skarb ani też pochówka. Pierwotnie 79 egz. z depozytu przekazane zostało do Królewskiego Gabinetu Numizmatycznego w Berlinie (Königliches Münzkabinett), gdzie do dziś przechowywane są 62 sztuki, 12 solidów trafiło do kolekcji Uniwersytetu Alberta w Królewcu, zaś 6 monet przekazano właścicielowi pola. Wzmianka o skarbie opublikowana w 1924 r. przez Johannesa B. Voigta, profesora uniwersytetu królewieckiego, do dziś pozostaje podstawowym źródłem informacji o okolicznościach odkrycia pierwszego skarbu.

Drugi depozyt znaleziony został w tym samym miejscu w roku 1837 lub 1838. Z jego składu 18 monet trafiło do kolekcji Gabinetu Numizmatycznego w Berlinie i 13 egz. znajduje się tam do dziś, zaś 5 solidów sprzedano bądź wymieniono na inne monety. Na temat tego depozytu wiemy niewiele – R. Ciołek (2007, s. 250) wzmiankuje 43 →solidy . Pierwsza publikacja Georga Heinricha Ferdinanda Nesselmanna zamieszczona w Neuer Pruessischer Provinzial-Blätter w roku 1857 potwierdza łączną liczbę monet i wymienia 9 solidów przechowywanych na uniwersytecie w Królewcu. W literaturze nie ma niestety zgodności na temat liczb monet przyporządkowanych poszczególnym emitentom. Dodatkowo pod koniec 1859 r. Gabinet Numizmatyczny w Berlinie zakupił  →solid  Aelii Pulcherii, który najprawdopodobniej pochodził z drugiego skarbu z T.M. (nie został on wymieniony na pierwotnej liście monet wchodzących w jego skład). Późniejszą wzmiankę na temat znaleziska solida Anastazjusza (491-518) z T.M. i wiązanie go z pierwszym skarbem, należy traktować z dużą ostrożnością. Z uwagi na znacznie późniejsze datowanie tej monety jest mało prawdopodobne aby należała do jednego z depozytów z T.M.

Wszystkie solidy z obu depozytów, które pierwotnie przechowywane były w Królewcu zaginęły w trakcie II wojny światowej. Trzy egzemplarze zostały ponownie odnalezione po wojnie w zbiorach Kassel i obecnie znajdują się w kolekcji Instytutu Archeologii w Getyndze. Zdjęcia 17 monet przechowywanych w Gabinecie Numizmatycznym w Berlinie: http://ikmk.smb.museum/tray?lang=de

http://ikmk.smb.museum/map_search?lang=de&location_id=1236&type=finding

Karsten Dahmen

Münzkabinett, Staatliche Museen zu Berlin,

Stiftung Preussischer Kulturbesitz

k.dahmen@smb.spk-berlin.de

Literatura: J. B. Voigt, Ueber die bei Klein-Tromp unfern Braunsberg aufgefundenen römischen Goldmünzen, Beiträge zur Kunde Preußens 6, 1824, s. 412-431; S. Bolin, Die Funde der römischer und byzantinischer Münzen in Ostpreussen, Prussia 26, 1922-1925, s. 207-208 Nr. 9 a-b; Ph. Grierson, M. Mays, Catalogue of the Late Roman coins in the Dumbarton Oaks Collection, 1992, s. 292-293; RIC X, s. ci. cxiii; R. Ciołek, Die Fundmünzen der römischen Zeit in Polen, Moneta 67 (2007), s. 248-251 nr 352-354; B. Faensen, Antikensammlungen in Ostpreußen, Berlin 2011, s. 77. – K. Dahmen, Der Schatzfund von Klein Tromp in Ostpreußen (heute Trąbki Małe, Polen) Fundbeschreibung und -geschichte, Jahrbuch der Berliner Museen, t. 56, p. 75-90.