Wtórek

Wtórek, pow. ostrowski, woj. wielkopolskie, skarb odkryty podczas badań archeologicznych przeprowadzonych w 2015 r. w związku budową obwodnicy Ostrowa Wielkopolskiego, w miejscu kilkakrotnie zasiedlanym w pradziejach i we wczesnym średniowieczu. Przedmioty wchodzące w skład depozytu były częściowo rozwleczone, a także pokryte nalotem powstałym wskutek oddziaływania wysokiej temperatury z młodszych, wczesnośredniowiecznych jam produkcyjnych funkcjonujących w bezpośrednim sąsiedztwie ukrycia skarbu. Na tym samym stanowisku, podczas badań powierzchniowych przeprowadzonych w 2012 r., odkryto jeszcze jeden depozyt, z którego zachowało się 67 denarów rzymskich o chronologii identycznej do monet z wyżej opisanego skarbu.

W skład omawianego, niewielkiego depozytu monet i ozdób, wchodzi 39 denarów, 26 całych i kilkunastu fragm. paciorków szklanych i bursztynowych oraz fragm. ozdób metalowych, w tym 3 zapinek srebrnych, z których dwie są lepiej zachowane. Denary pochodzą z okresu pomiędzy 2. poł. I a końcem II w. Datowanie zapinek wskazuje jednak, że skarb został ukryty w pocz. →OWL.

Wśród monet odkrytych w skarbie rzadziej reprezentowane są (4 szt.) denary z czasów dynastii flawijskiej (lata 69–96): Wespazjana (3) i Domicjana (1), a większość (35 szt.) pochodzi z emisji cesarzy z dynastii Antoninów (lata 96–192): Trajana (1), Hadriana (4), Antoninusa Piusa (14) Marka Aureliusza (9), Lucjusza Werusa (1) i Kommodusa (6).

Paciorki szklane oraz toczone paciorki z bursztynu mają zróżnicowane kształty i należą do form użytkowanych pomiędzy poł. III a 1. poł. V w.

Obie zapinki srebrne mają konstrukcję dwuczęściową i otwór na oś w główce. Pierwsza (dł. 5,25 cm) ma kabłąk z taśmy zwężający się ku zdobionej nóżce w kształcie rombu z podwiniętą pochewką. Nóżka fibuli jest zdobiona przecinającymi się, podwójnymi liniami rytymi. Tego typu zapinki były szczególnie popularne w kręgu kultur gockich pomiędzy połową III a początkiem V w. Druga zapinka (dł. 3,1 cm) ma kabłąk owinięty drutem i facetowaną zdobioną metopami nóżkę z pełną pochewką. Formą nawiązuje do typu Prag, choć wydaje się nieco młodsza od klasycznych okazów tego typu ze względu na konstrukcję i wymiary. Zabytki przechowywane są w Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu (depozyt).

Literatura: A. Bursche, J. Kowalski (red.), Barbarzyńskie Tsunami - Okres Wędrówek Ludów w dorzeczu Odry i Wisły, Warszawa-Szczecin 2017, s. 101-102.

Leszek Ziąbka

Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu

• pełna rozdzielczość

  Fot. 1. Skarb odkryty we Wtórku (woj. wielkopolskie, fot. A. Kędzierski)