Barbaricum

Barbaricum (łac.), pojęcie geograficzne określające w okresie późnoant. obszary Europy kontynentalnej położonej poza terenami Cesarstwa Rzymskiego, w przybliżeniu na wschód od Renu i na północ od Dunaju. Termin B. pojawia się po raz pierwszy w początkach III wieku na inskrypcji z Wielkiego Presławia (Bułgaria), a następnie wielokrotnie w późnoant. źródłach pisanych, zwłaszcza u Ammiana Marcellina. We współczesnej literaturze naukowej dla okresu wczesnego Cesarstwa stosuje się czasem nazwy pochodzące od Klaudiusza Ptolemeusza tj. Wielka Germania (błędnie Wolna Germania czy też Germania libera) i Sarmacja (Europejska), które rozdzielała rzeka Wisła (łac. Vistula). Pojęcie B. przyjęło się jednak rozciągać na cały okres istnienia Cesarstwa Rzymskiego, a nawet czasy późnej Republiki, natomiast niesłusznie określa się nim czasem wszystkie obszary leżące poza limesem.

AB

Literatura: T. Sarnowski, Barbaricum und ein Bellum Bosporanum in einer Inschrift aus Preslav, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphie 87, 1991, s. 137-144; M. Radnoti-Alföldi, Germania magna – nicht libera. Notizen zum römischen Wortgebrauch, Germania 75, 1997, s. 45-52; H. Neumaier, „Freies Germanien“/„Germania Libera“ – Zur Genese eines historischen Begriffs, Germania 75, 1997, s. 53-67; M. Mączyńska, Światło z popiołu. Wędrwówki ludów w Europie w IV i V w., Warszawa 2013.