Językowate okucie pasa

Okucie językowate, jedna z odmian metalowych okuć końca rzemienia typowa przede wszystkim dla późnego OWR (ok. 300/310-375 po Chr.) oraz wczesnego →OWL (ok. 375-480 po Chr.). Występują one przeważnie w kontekście elementów stroju, jako okucia końca pasa; wykonane zazwyczaj z brązu, w formie prostokątnej płytki, której jeden koniec jest zaokrąglony, drugi zaś prosty, zazwyczaj rozszczepiony i zaopatrzony w 1-3 nity mocujące. Wśród nich występują egzemplarze zdobione prostym ornamentem rytym, bądź też bardziej złożoną ornamentyką stempelkową nawiązującą do stylu →Sösdala-Untersiebenbrunn (fot. 1.)

Okucia te reprezentowane są najliczniej w →kręgu kultur zachodniobałtyjskich, znacznie rzadziej – na terenie →kultury przeworskiej (głównie w jej południowym zasięgu) i →kultury wielbarskiej oraz sporadycznie na innych terenach →Barbaricum.

Podobne okucia, różniące się nieco proporcjami i znacznie bardziej zróżnicowane pod względem sposobu wykonania i użytego do ich wykonania surowca, pojawiają się nieco wcześniej, w III w. po Chr., na terenach północnopontyjskich i na Wielkiej Nizinie Węgierskiej w kulturach archeologicznych, wiązanych z koczowniczymi plemionami Sarmatów (mapa 1.). Stanowią one tutaj elementy pasa, uprzęży końskiej lub zapięć obuwia.

MP

Literatura: A. Bitner-Wróblewska, From Samland to Rogaland. East-West connections in the Baltic basin during the Early Migration Period, Warszawa 2001; M.-J. Brather, Zwei bronzene Riemenzungen der Völkerwanderungszeit aus dem östlichen Brandenbrug, Jahrbuch für Bodendenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern, t. 51, 2004, s. 375-396; M. Mączyńska, Pommern in der Völkerwanderungszeit – 20 Jahre nach dem Aufsatz von Kazimierz Godłowski, [w:] J. Tejral (red), Barbaren im Wandel. Beiträge zur Kultur- und Identitätsumbildung in der Völkerwanderungszeit, Spisy Archeologického Ústavu AV ČR Brno, Brno 2007, s. 147-171; R. Madyda-Legutko, Studia nad zróżnicowaniem metalowych części pasów w kulturze przeworskiej. Okucia końca pasa, Kraków 2011.

• pełna rozdzielczość

  Fot. 1. Przykłady okuć języczkowatych: 1-2 – Jakuszowice, pow. kazimierski, st. 2 i Kostkowice, Jakinia Kroczycka, pow. zawierciański; 3-5 Cecele, gr. 502A, Gródek nad Bugiem, pow. hrubieszowski, stan. 6 i Ulów, pow. tomaszowski, gr. 25; 6-7 – Piervomajsko

• pełna rozdzielczość

  Mapa 1. Występowanie okuć języczkowatych z późnego okresu rzymskiego i wczesnego okresu wędrówek ludów (R. Madyda-Legutko 2011).