Tremissis
Tremissis, l. mn. tremisses – złota moneta, wprowadzona do obiegu w ramach późnoantycznej reformy monetarnej, por. →Solid , →Follis . W numizmatyce określany też mianem triensa. W 313 r. t. stanowił 3/8 solida i ważył 1,71 g, od 383 lub 384 r. stanowił 1/3 solida i ważył 1,51 g. Na awersie wyobrażono popiersie cesarza frontalnie, na rewersie biegnącą Victorię, z wieńcem w jednej i kulą z krzyżem w drugiej. Od 578 na rewersach pojawia się wyobrażenie krzyża.
T. odegrały znaczną rolę w →OWL, zwłaszcza w początkach mennictwa Germanów. Imitowanie monet przez barbarzyńców było generalnie zakazane, zwł. naśladowanie monet złotych budziło zdecydowany sprzeciw Konstantynopola. Jako pierwszy – ok. 539 r. – swoje imię umieścił na solidach oraz t. król Austrazji Teodebert (534-548). →Prokopiusz z Cezarei , opisując to wydarzenie nie kryje oburzenia, podkreślając, iż nawet nie odważyli się naruszyć rzymskiej wyłączności w zakresie bicia monet złotych (De bello gothico III.33., s. 438-439; tłum. polskie S. Suchodolski 1982, s. 125).
W V-VII w. kolejne →plemiona germańskie przystępują do bicia monet, przy czym to właśnie t. należał do monet najczęściej naśladowanych przez →Ostrogotów, →Wizygotów, →Longobardów , →Burgundów, Swewów, →Franków i Fryzów.
W VI-VII w. obserwuje się zmniejszanie się wagi t., który u schyłku VI w. waży 1,3 g. Zwłaszcza w Królestwie Merowingów stwierdzono systematyczne obniżanie zawartości złota w monetach bitych jako t. Ok. 670, zaprzestano bicia t. wprowadzając srebrnego denara. U →Longobardów i →Wizygotów t. bito jeszcze w VIII w., wraz z upadkiem tych państw moneta złota znika z Europy zachodniej, do jej regularnego bicia dojdzie ponownie dopiero w wyniku wielkiej reformy menniczej pełnego średniowiecza (XIII w.).
MW
Literatura: W. Hahn, Moneta Imperii Byzantini, Wien 1973, 1975, 1981, t. I-III; S. Suchodolski, Moneta i obrót pieniężny w Europie zachodniej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1982; Ph. Grierson, M. Blackburn, Medieval European Coinage, t. I, The Early Middle Ages (5th – 10th Centuries), Cambridge 1986; M. Salamon, Mennictwo bizantyńskie, Kraków 1987; J. P. C. Kent, Roman Imperial Coinage, t. X, The Divided Empire and the Fall of the Western Parts, London 1994; W. Hahn, M. A. Metlich, Money of the Byzantine Empire, Wien 2000; B. Kluge, Numismatik des Mittelalters. Handbuch und Thesaurus Nummorum Medii Aevi, Berlin-Wien 2007.
Źródła pisane: Prokopiusz z Cezarei, Procopius IV, History of the Wars. Books VI. 16 – VII. 35, H. B. Dewing (red.), LOEB 173, Cambridge-London 1924.
